Als trainer en coach ben ik dagelijks bezig mensen te helpen bij het stellen van doelen en deze behalen. Dat maakt mijn manier van werken juist zo praktisch, als je goede doelen stelt breng je ze namelijk in de praktijk en dan wordt een training meer dan alleen interessant. Ik besteed dus veel tijd aan het begin van training en coaching aan het stellen van doelen, daar pluk je later altijd de vruchten van. Maar hoe stel je nou een goed doel?
Laten we eens met een slecht voorbeeld uit mijn persoonlijke ervaring beginnen: “Om vaker rechtstreeks gevraagd te worden voor training of coaching wil ik zichtbaarder worden”. Mooi doel zul je zeggen, wat is daar nu mis mee? Nou, laten we zeggen dat er een hoop beter kan.
Een goed begin is natuurlijk het welbekende SMART, Specifiek, Meetbaar, Acceptabel/Ambitieus, Realistisch en Tijdgebonden. Kijk nu nog eens terug naar mijn doel… Juist, 5 keer mis. Beter is dus: ‘Ik plaats maandelijks een blog met eigen ervaringen op mijn website en zet een linkje op LinkedIn. Daardoor zien mensen wat ik doe en word ik voor het einde van 2024 minimaal 10 keer gevraagd voor een training en heb ik over het jaar verspreid 15 cliënten voor coaching aangenomen’.
Naast SMART kunnen we ook eens kijken naar de vormvoorwaarden voor doelen die gesteld worden in NLP(1), deze bieden wat mij betreft nog steviger handvatten om tot een goed doel te komen:
Is het doel positief geformuleerd?
Altijd een leuke om uit te leggen in trainingen. Denk eens de komende 10 seconden niet aan een roze olifant…
Gelukt?
Als je succesvol niet aan een roze olifant wil denken moet je aan iets anders denken (bijvoorbeeld een groene olifant). Ons brein is (vooral onder druk) niet heel sterk met ontkenningen2, dat werkt met leerdoelen net zo. Als ik dus bezig ga met ‘minder direct communiceren’ dan is mijn brein vooral bezig met ‘direct communiceren’, nog los van het feit dat ik kennelijk nog niet heb bedacht wat ik dan wel ga doen. Dit leerdoel is op zich dus prima, maar formuleer het positief, zo dwing je jezelf om na te denken wat je wel wil. In dit voorbeeld wordt dat vaak ‘ik ga meer luisteren’, ‘ik ga vaker een stilte laten vallen in een gesprek’ of ‘ik ga in moeilijke situaties eerst vragen stellen’. Je weet dan dus precies wat je te doen staat als die lastige situatie zich voordoet.
Is het mijn initiatief en heb ik er controle over?
Heb ik dit doel uitgekozen of heeft iemand anders bepaald dat dit moet gebeuren? Wil je bijvoorbeeld ‘de communicatie op de afdeling verbeteren’ dan kun je je afvragen of jij daar voldoende invloed op hebt. Tuurlijk, je kan best een bijdrage leveren maar je bent hier afhankelijk van je collega’s. Kijk in zo een geval of je een gezamenlijk doel kan stellen waar iedereen een bijdrage toezegt.
Wordt de evidentieprocedure beschreven?
Moeilijk taalgebruik is soms een nadeel van NLP. Wat hiermee bedoeld wordt is, denk eens na over hoe je zou merken dat je je doel behaald hebt. Om terug te gaan naar mijn eigen doel, als het me lukt heb ik dus een aantal cliënten voor zowel training als coaching en ik ben regelmatig op LinkedIn in gesprek over mijn werkveld. Dit past goed bij Meetbaar in de SMART methodiek.
Is de context van het doel duidelijk?
Welke factoren spelen in mijn omgeving een rol? In mijn voorbeeld, wanneer heb ik tijd om iets te schrijven? Ik ben namelijk best veel bezig met trainen. Mijn conclusie in dit geval: tijd creëren en af en toe vooruit werken zodat ik in drukke tijden iets op de plank heb liggen om te plaatsen.
Welke hulpbronnen of hulpmiddelen heb je nodig?
Ook hier zou je de factor ‘tijd’ kunnen invoegen. Denk vooral eens na van wie of wat je hulp zou kunnen gebruiken. Dat hoeft niet altijd een trainer of coach te zijn, maar denk ook eens aan een collega, partner, vriend/vriendin, al is het af en toe een vriendelijke schop onder de kont.
Is het doel ecologisch verantwoord?
Nog zo een mooie NLP-term. Past het bij je eigen doelen, waarden en overtuigingen? Zelf wil ik graag mensen verder helpen in hun ontwikkeling en doe dat graag vanuit een zo vrij mogelijke positie. Trainen en coachen past daar perfect bij. Wat voor mij ook belangrijk is, is kwaliteit. Ik ga dus geen zinloze dingen schrijven om op te vallen, het moet wel kloppen en iets toevoegen. Dat maakt wel dat ik wat meer tijd besteed aan het schrijven, maar dat is het me waard. En nee, ik laat het niet schrijven door ChatGPT, dan is het niet authentiek genoeg naar mijn zin.
Bevat het de eerste stap die ik wil nemen?
En als laatste het belangrijkst, wat is mijn eerste stap. Ik zie vaak doelen langs komen die perfect zijn, op die eerste stap na. Dan klopt alles maar wordt er niks gedaan omdat de eerste stap niet gezet wordt. Het klinkt misschien stom, maar te klein kan een eerste stap niet zijn. In trainingen vraag ik mensen wel eens wie er morgen een marathon kan lopen, meestal blijft het angstvallig stil. Wat ga je doen als je dat over een half jaar wel wil kunnen? Dan ga je ook niet morgen 42,2 kilometer proberen te lopen, dan lig je halverwege (of eerder) uitgeput in de kant, concludeer je dat je het niet kan en stop je er mee. Dat is met leerdoelen hetzelfde. Bedenk dus wat jouw eerste ‘trainingsrondje’ is en begin daar. Dan beleef je een eerste succeservaring en is het makkelijker om een volgende stap te zetten en voor je het weet sta je op de Coolsingel.
Mijn eerste stap? Een blog schrijven over doelen stellen.
1- Ready, R. & Burton, K. 2015. NLP voor dummies. Gouda, BBNC uitgevers.
2- Sapolsky, R. 2018. Behave, London, Vintage
Comments